Yarın bazılarımızın bildiği üzere 3 Aralık Dünya Engelliler Günü. Tek bir güne sığdırılabilecek bir olay değil engelli olmak. Amaç; bizlere konuyu hatırlatmak , sağlıklı çocuklara sahip olduğumuz için şükretmeyi unutmamamızı sağlamak. Ve tabi ki onlar için elimizden gelen ne varsa yapmamızı sağlamak.
Canım dostumuz Zeliha Ekinci Selçuk,mesleğini severek yapan Türkiyedeki sayılı Özel Eğitim Bölümü Zihinsel Engelli Öğretmenlerinden. Geçen yıl engelli çocuğu olan anne babalara özel eğitim kurumunda dikkat edilmesi gerekenler hakkında tavsiyelerini yazmıştı. Bu yılda özel gereksinimli çocuğa beceri nasıl kazandırılabilir konusunu bizimle paylaştı.
Bu iki yazının da yakın, uzak tanıdıklarımız sayesinde mümkün olduğunca gerçek ihtiyaç sahiplerine ulaşmasını diliyor ve Zeliha’ya bizimle paylaştığı tecrübeleri için sonsuz teşekkür ediyoruz.
ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÇOCUĞUMA BECERİ ÖĞRETMEK İÇİN NELER YAPMALIYIM?
3 Aralık Dünya Engelliler Günü dolayısıyla sizlere yardımı dokunacak bilgiler paylaşmak istiyorum.
Biz anneler çocuğumuzun bebeklik döneminden itibaren yemeğini yedirmeyi, giydirmeyi, altını temizlemeyi, her türlü öz bakım becerisini yerine getirmeyi kendimize öncelikli görev benimsemişizdir.
Elbette ki çocuğumuz kendi ihtiyaçlarını kendisi karşılayana kadar desteğimiz devam edecektir. Ama çocuğumuzun özel gereksinimi varsa bu destek daha uzun zaman alacaktır. Bu durum sadece çocuğun engelinden kaynaklanmamaktadır. Biz annelerin herhangi bir beceriyi öğretmesi başlangıçta zaman kaybı gibi görülebilir. Örneğin çocuğumuza yemeğini yedirirken harcadığımız zaman 10-15 dakikamızı alırken bu beceriyi öğretmek için harcadığımız zaman 30-40 dakikayı bulacaktır.
Ayrıca çocuğumuzun kendi yapacağı işi biz yaptığımızda çocuğumuza iyilik yaptığımızı düşünmeyelim. Aslında onun beceri gelişiminde negatif rol oynamakta olduğumuzu kabul edelim.
Özel gereksinimli çocuğumuz beceri öğrenirken karşılaştığımız problemlerden biri de özgüven. Unutmayalım ki özgüven gelişiminde çocuğun bağımsız (kendi-kendine)olarak yaptıklarının önemi büyüktür. Çocuğumuz ne kadar çok işi/beceriyi/etkinliği kendi kendine yerine getiriyorsa özgüveni de o kadar çok gelişecektir.
Öğreteceğimiz beceri için beklenti düzeyimizi yüksek tutmamalıyız. Örneğin çocuğumuz çatal-bıçak-kaşık gibi kavramları öğrenmeden yemek yemeyi öğretmeyi amaçlıyorsak başarısız oluruz. Özel Eğitimde biz bu becerilere ön koşul beceriler diyoruz ve her beceri için gerekli ön koşul beceriler vardır. Çocuğa öğreteceğimiz beceri çocuğa ve onun bağımsız yaşamına uygun olduğunda öğretim aşamasında da zorlanmayız.
Çocuklar yaptıkları güzel ve iyi şeylerin ardından ödüllendirilmekten, pekiştirilmekten hoşlanırlar. Çocuğumuzu en iyi tanıyan biz anneler olduğumuz için uygun ödülü de biz belirleyebiliriz. Bu ödüller yiyecek içecek olabilirken bir yere gitme, televizyon izleme, aferin deme de olabilir. Ayrıca ödülümüz olumlu davranışın hemen ardından ve nedeni açıklanarak verilmelidir.
Tüm bunlardan sonra öğreteceğimiz beceriyi seçmeliyiz. Seçtiğimiz becerinin de;analizini yani yapılma aşamalarını belirlemeliyiz. Sizlere yemek yemeden bahsetmiştim. Yemek yeme becerisi de kendi içinde sınıflandırılır. Kaşıkla yeme,çatalla yeme,bardaktan su içme, parmaklarıyla yeme vb.. Eğer biz çatalla yemek yemeyi öğreteceksek bu becerinin analizini yapmamız gerekir.
ÖRNEK
Çatalla Yemek Yeme
(Çocuğun yiyebileceği büyüklükte parçalanmış kek ve çatal masaya konur.)
Çocuğumuz
1.Başat olan elini(daha çok kullandığı)çatala doğru uzatır.
2.Çatalı tutar.
3.Çatalı tabaktaki keke uzatır.
4.Çatalı keke batırır.
5.Çatalı ağzına doğru götürür.
6.Çataldan keki ağzına alır.
7.Çatalı masaya koyar.
8.Ağzındaki keki çiğneyerek yutar.
(Kek bitene kadar aynı beceriler tekrarlanır.)
Bu aşamalar hem çocuğumuzu değerlendirmede hem de öğretim sırasında bize kolaylık sağlayacaktır.
Özel çocukların özel annelerine.. Sevgiyle kalın.
Özel Eğitim Öğretmeni
Zeliha EKİNCİ SELÇUK
NOT: Fotoğraflar Merih Akoğul’un 2001 yılı “Başarmak” projesinden alıntıdır. Projelerin detayları ile geniş bilgiye ve güzel fotoğraflarının daha fazlasına Merih Akoğul’un sitesinden ulaşabilirsiniz.
Blogger 📝
nurhayat dedi ki:
zelihacım bu samimi paylaşımın için teşekürederiz:)) geçiçici engelsizler olarak bu şekilde konuya duyarlılığımız daha da artıyor.. ayrıca bu alanda çalışan arkadaşlarımız için de iyi bir kaynak oluşturmuşsun.. emeğine sağlık..
sevgiyle kal!! nurhayat:)
— Zeliha adına ben teşekkür edeyim.
mehtap dedi ki:
Aslında engelli vatandaşlarımıza yönelik okullar,özel gereksinimlerine yönelik kurslar daha sık açılmalı ve onların da bu toplumda daha rahat ve kendilerine özgüvenli olmaları sağlanmalı.Zaten bunlar yapılmadığı için bir zaman sonra onlarda depresif durumlara düşüyorlarmış.Allahımıza şükrediyorum.Gerçekten herşeyin başı sağlık.Allah onlara güç ve kudret versin.Çocuklarımıza da sağlık versin cümlesiyle birlikte.
— Bildiğim kadarıyla devletten direk hasta başına para aldıklarından rehabilitasyon merkezlerinin sayısı artıyor. Ama hala eve kapananlar daha önce hiç eğitim almayanlar varmış. Onların eğitimi daha zor oluyor haliyle
Asuman dedi ki:
Merhabalar,daha önce tanışmıştık bende özel eğitim öğretmeniyim.Sitenizde böyle önemli konulara değindiğiniz için teşekkür ederim.Yarın okulumuzun 3 aralık Dünya engelliler günü için hazırladığı programımız var,1 aydır çok çalıştık güzel bir program oldu.Keşke sizler de izleyebildeydiniz.Sevgiler….
— Asuman,merhabalar, hatırlamaz olur muyuz. Sizin yaptığınız meslek öyle yüce ki herkesin harcı değil valla. Benim 2 arkadaşım ( Zeliha ve Ayfer) bu alanda çalışıyorlar, onlara apayrı gözle bakıyorum. İnşallah programınız çok güzel geçer. Sevgiler
perili köşk dedi ki:
ne yazık ülkemde aileler kendi başlarına birşeyler yapmaya çalışıyor,üstlerine o kadar çok binen sorumluluğa rağmen bıkmadan usanmadan ne büyük aşamalar kaydediyorlar.Bu ailelerin çok büyük desteğe ihtiyaçları var aslında ,çoğumuz gazetedeki haberlerle okuyoruz yaşadıklarını,keşke yapacak başka şeyler de olsa…..
— Çok büyük destek lazım, hem moral hem maddi olarak, devlet özel eğitim kurumlarına ödemeyi kendisi yapıyor öğrenci başına bildiğim kadarıyla, ne kadar yeterli bilinmez tabi.
yldoz dedi ki:
Çok güzel bir konuya değinmişsiniz
tebrik ediyorum
Tüm çocuklarımızın sağlıklı olması dileğiyle…
–dileklerimiz aynı, sağlıklı çocuklar
İşitme Kaybı dedi ki:
Zeliha Hn.’a bu güzel bilgileri bizlere anlattığı için tşkler.Bazen kendimiz için olmasa bile,karşılaşacağımız özürlü fertler için bile kendimizi eğitebilmelyiz.Ben de bu konuda bir röportaj yayınlayacağım,ilginiz ve hatırlatmanız için çok tşkler arkadaşlar…
— Delfina’m senin röportajı da merakla bekliyoruz. onlardan kaçmamayı öğrenmeliyiz başlangıç olarak.
lale dedi ki:
otistik çocuğu olan bir yakınım var. Ailece o kadar eğitimine önem verdiler ki, onun adı da Nazlı. Nazlı aynı sağlıklı bir insan gibi, annesi hasta olunca ona baktı. Eğer gereken önem verilirse, engelelr birlikte ve eğitimle aşılabiliyor. Biz bunun örneğini çok yakından izledik. Sevgilerle
— İyi eğitimle kendi ayakları üzerinde durabiliyorlar, ailelere çok iş düşüyor.
mavianne dedi ki:
bu yazdıklarınız çok önemli sahiden
şükretmeli ve engellilere de duyarlı olmalıyız
teşekkürler
bize de hatırlattığınız için
— şükredelim ve bizim başımıza da gelebilme ihtimalini unutmayalım.
Flame dedi ki:
Kesinlikle sağlıklı bir çocuğa sahip olduğumuz için çok çok şanslıyız. Engelli çocukların çok daha rahat şartlarda yetişmesi ve devletin bunun için kolaylık sağlaması hayal olmamalı artık.
— İnşallah bu hayalin gerçekleştiğini de göreceğiz.
pelin dedi ki:
Bazen bir çok zorluğu farketmiyoruz bile 🙁
Engellerini kolaylıkla aşabilecekleri bir dünya diliyorum.Umarım olabilir…
— Umarım Pelin’cim
moonsun dedi ki:
Insllah tum engelliler icin bir gun butun engeller asilir hale gelir… Keske her gun farkinda olsak bu durumun
İnşallah Moonsun
GeCe dedi ki:
gerçekten önemli ve faydalı blgiler vermişsiniz teşekkürler
–İhtiyacı olan daha fazla insana ulaşır umarız.
serrose dedi ki:
Benim kiz kardesim egitilebilir engelli
onunla yasamanin nasil birsey oldugunu biliyorum ve onu cok seviyorum.
Serrose, :))
— Serrose, yazını okuyunca yorumunu anladık, ilk okuduğumuzda ablana yaptığın kinaye olarak anlamıştık, . Bak bizim de algılarımız engelli, özür diliyoruz. (05-12-Cuma)
rüzgar dedi ki:
Allah herkesin çocuğunu korusun, sağlık versin; daha ötesi var mı? Engelli çocuklarımıza da güç kuvvet, ailelerine sabır diliyorum. Hatırlatmanız için teşekkürler. Sevgiler.
— Daha ötesi yok , Rüzgar’cım. Bizler ne kadar şanşlı olduğumuzu unutuyoruz zaman zaman.